مناظره امام باقر با طاووس یمانیمناظره امام باقر (علیه‌السّلام) با طاووس یمانی در پانزده سوال و جواب در کنار کعبه اتفاق افتاده است. ۱ - معرفی طاووس یمانیطاووس یمانی، یکی از شخصیت‌ها و پارسایان و عارف مسلکان معروف عصر امام سجّاد (علیه‌السّلام) و امام باقر (علیه‌السّلام) بود که برای خود شاگردانی داشت که به اصحاب طاووس معروف بودند. ۲ - پانزده جواب از امام باقرابوبصیر می‌گوید: با جمعی از دوستان، در محضر امام باقر (علیه‌السّلام)، در کنار کعبه نشسته بودیم، در این هنگام طاووس یمانی با جمعی از اصحابش به محضر امام باقر (علیه‌السّلام) آمد و عرض کرد: «آیا اجازه می‌دهی چند سؤال کنم»؟ امام باقر (علیه‌السّلام): بپرس. ۲.۱ - سوال اولطاووس: به من خبر بده در چه زمان یک سوم انسانها مردند؟ امام باقر (علیه‌السّلام): ای شیخ! اشتباه کردی. به جای این که بگویی در چه زمانی یک چهارم انسانها مردند، گفتی یک سوم. اما پاسخ سؤال این است: در آن هنگام که قابیل برادرش را کشت، چهار نفر در زمین وجود داشتند که عبارتند از: آدم و حوّا و هابیل و قابیل. با کشته شدن هابیل، به دست قابیل، یک چهارم آنها نابود شدند. ۲.۲ - سوال دومطاووس: آری من اشتباه کردم و تو درست فرمودی. اینک بفرما از آن دو نفر (قابیل و هابیل) کدام یک پدر انسان‌های بعد شدند. قاتل یا مقتول؟ امام باقر (علیه‌السّلام): هیچ کدام؛ پدر انسان‌های بعد، شیث بن آدم (علیه‌السّلام) بود. ۲.۳ - سوال سوم تا ششمطاووس: چرا آدم، آدم نامیده شد؟ امام باقر (علیه‌السّلام): زیرا طینت او از ادیم (روی) زمین برداشته شد. طاووس: چرا حوا را حوا نامیدند؟ امام باقر (علیه‌السّلام): زیرا او از دنده حیّ (انسان زنده) یعنی دنده آدم آفریده شد. طاووس: چرا ابلیس را ابلیس نامیدند؟ امام باقر (علیه‌السّلام): زیرا او از رحمت خدا مایوس شد و قطع امید کرد. واژه ابلیس از «بَلَسْ» به معنای ناامیدی از رحمت خداست. طاووس: چرا به جنّ، جنّ می‌گویند؟ امام باقر (علیه‌السّلام): زیرا جنیان پوشیده‌اند و دیده نمی‌شوند. (واژه جن به معنای مخفی و پوشیده است. ) ۲.۴ - سوال هفتمطاووس: مرا از اول دروغی که از صاحبش سر زد خبر بدهید. امام باقر (علیه‌السّلام): آن دروغ از ابلیس بود که (در برابر فرمان خدا به سجده کردن آدم سرکشی کرد و) گفت: من بهتر از آدم هستم، زیرا مرا از آتش (درخشنده) آفریده‌ای و آدم را از گِل (تیره). ۲.۵ - سوال هشتمطاووس: آن قوم که گواهی به حق دادند ولی دروغگو بودند چه کسانی هستند؟ امام باقر (علیه‌السّلام): آن قوم منافقانند که به رسول گرامی (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) گفتند: «گواهی می‌دهیم که تو رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) هستی، ولی خداوند گواهی می‌دهد که منافقان دروغگو هستند، (و به گفته خود اعتقاد ندارند.). ۲.۶ - سوال نهمطاووس: آن پرنده‌ای که یک بار پرید، ولی قبل از آن و بعد از آن دیگر نپرید، و خداوند آن را در قرآنش یاد کرده چه بود؟ امام باقر (علیه‌السّلام): آن پرنده قسمتی از کوه طور بود که خداوند آن را به پرواز در آورد، به طوری که در فضا قرار گرفت و بر بنی اسرائیل سایه افکند. انواع عذاب در آن وجود داشت، تا این که بنی اسرائیل، تورات را پذیرفتند.. ۲.۷ - سوال دهمطاووس: آن رسولی که نه از انسانها بود و نه از جنیان و نه از فرشتگان بود، و خداوند در قرآنش از آن یاد کرده چه بود؟ امام باقر (علیه‌السّلام): آن، کلاغ بود که خداوند او را نزد قابیل فرستاد تا به او بفهماند که چگونه جنازه برادرش هابیل را دفن کند.. ۲.۸ - سوال یازدهمطاووس: آن موجودی که نه از جن و نه از انس و نه از فرشتگان بود و قوم خود را ترسانید و خداوند در قرآنش از او یاد کرده، چه بوده است؟ امام باقر (علیه‌السّلام): آن موجود، مورچه بود که به قوم خود گفت: «وارد لانه‌های خود شوید. تا سلیمان و لشگریانش از روی ناآگاهی، شما را پایمال نکنند».. ۲.۹ - سوال دوازدهمطاووس: به من خبر بده از آن موجودی که از انسان و جن و فرشتگان نبود و به او نسبت دروغ دادند، و خداوند در قرآن از او یاد کرده است. امام باقر (علیه‌السّلام): آن حیوان، گرگی بود که برادران یوسف (علیه‌السّلام) به او نسبت دروغ دادند و گفتند «گرگ یوسف را خورد».. ۲.۱۰ - سوال سیزدهمطاووس: به من خبر بده از چیزی که اندکش حلال و بسیارش حرام است و خداوند از آن در قرآن یاد کرده است. امام باقر (علیه‌السّلام): آن چیز، نهی حضرت طالوت (نماینده حضرت موسی (علیه‌السّلام)) بوده که به لشگر خود گفت: «از آب این نهر جز اندکی (به اندازه یک کف دست) نیاشامید».. ۲.۱۱ - سوال چهاردهمطاووس: صلاتی که نداشتن وضو، و روزه‌ای که خوردن و نوشیدن به آن صدمه نمی‌زند کدام است؟ امام باقر (علیه‌السّلام): صلات بی‌وضو، صلوات بر پیامبر گرامی (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) است، و روزه‌ای که خوردن و نوشیدن به آن صدمه نمی‌زند، روزه سکوت حضرت مریم (سلام‌الله‌علیها) است که گفت: «من برای خداوند نذر کرده‌ام که روزه بگیرم بدین ترتیب که با کسی سخن نگویم».. ۲.۱۲ - سوال پانزدهمطاووس: آن چیزی که کم و زیاد می‌شود؟ آن چیزی که زیاد می‌شود ولی کم نمی‌گردد، و آن چیزی که کم می‌شود ولی زیاد نمی‌شود چیست؟ اما باقر (علیه‌السّلام): آن موجودی که کم و زیاد می‌شود، ماه است. و آن چیزی که زیاد می‌شود و کم نمی‌شود، آب دریا است. و آن چیزی که کم می‌شود و زیاد نمی‌گردد عمر است. به این ترتیب امام باقر (علیه‌السّلام) به پانزده سؤال پیچیده و معناگونه طاووس یمانی پاسخ فرمود و حاضران را از جواب خود مات و مبهوت ساخت. ۳ - پانویس
۴ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مناظره امام باقر با طاووس یمانی»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۸/۱۳. |